Astrokalender voor deze week

Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT), tenzij anders aangegeven

woensdag 18 september

10.47:

Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Hiermee eindigt de oppositielus van Saturnus en de planeet wordt nu langzaam minder goed zichtbaar. De planeet is op dit moment met name 's avonds goed zichtbaar, maar gaat iedere dag wat vroeger onder en is steeds korter zichtbaar. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. De helderheid van Saturnus bedraagt +0,6m, zijn schijnbare diameter is 17,2”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Boogschutter. Gebruik deze hemelkaart om de planeet op te zoeken. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Saturnus.

Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS

vrijdag 20 september

21.38: Bedekking van Europa

Vanavond is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Europa in zijn geheel te zien. De verschijnselen beginnen om 21:38 uur met het einde van de bedekking, op het moment dat Europa van achter de planeet tevoorschijn komt, en eindigt om 21:39 uur, wanneer Europa in de schaduw van Jupiter verdwijnt. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

23.30: Kaartje

De Maan staat 1,7° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 18:14, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 23:30 uur. Het tweetal staat dan in het oostnoordoosten, op een hoogte van ongeveer 6°, op een afstand van 3,9° van elkaar. De Maan is voor 63% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel.

zondag 22 september

04.41:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker.

maandag 23 september

09.50: Herfstequinox; begin van de herfst. De Zon trekt van het noorden naar het zuiden over de hemelequator en staat recht boven de evenaar van de Aarde. Vandaag duurt de dag (ongeveer) even lang als de nacht (Latijn: equi = gelijk, nox = nacht), na vandaag duren de nachten langer dan de dagen. Voor een liefhebber van de sterrenhemel begint nu de meest interessante helft van het jaar. De zomer telde 93,66 dagen, de herfst zal 89,85 dagen duren. De elliptische baan van de Aarde om de Zon is verantwoordelijk voor het feit dat de seizoenen niet even lang zijn; wanneer de Aarde dichter bij de Zon staat (op dit moment is dat in de winter), beweegt zij sneller en duurt dat seizoen korter. Voor meer gegevens, zie de tabel de seizoenen. Dit wordt de astronomische herfst genoemd, de meteorologische herfst begon op 1 september. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen precies omgekeerd; daar begint vandaag de lente.

dinsdag 24 september

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de gasnevel NGC7822 te zien. De gasnevel is te vinden in het sterrenbeeld Cepheus en heeft een schijnbare afmeting van 60,0’. Het object is circumpolair en staat om 01:37 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 73° boven de horizon. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Er is een behoorlijke telescoop nodig om in een zwak en contrastarm hemellichaam als deze gasnevel iets van details te kunnen zien. Zie de pagina NGC7822 voor meer details. Voor ruim 1200 andere deepsky-objecten, zie de pagina Gegevens van sterrenbeelden en kies een sterrenbeeld. Foto: DSS.

woensdag 25 september

20.05: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 20:05 en 21:52 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 8° boven de zuidwestelijke horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 14° onder de horizon. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg.

donderdag 26 september

07.00: Kaartje

De Maan staat 2,5° ten noordoosten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 13:00, in onze streken op een hoogte van 47°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 7 uur. Het tweetal staat dan in het oosten, circa 25° boven de horizon, 3,7° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 10% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

vrijdag 27 september

08.24: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,7 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is krimpend en voor 3,6% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,2’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 06:59 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op 15° boven de oostelijke horizon. De Zon staat nu 20,6° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt om 05:12 op, 2,4 uur voor de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 21,8°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel gemakkelijker te vinden. Anders dan de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal traditionele kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

zaterdag 28 september

04.24: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 357802 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’23,8”), door de kleinere afstand. De Maan is krimpend, voor 0% verlicht en is, zo kort voor Nieuwe Maan, practisch onzichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 07:21 uur in het sterrenbeeld Maagd, op een hoogte van slechts 5,1° boven de oostelijke horizon. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

Zie ook:

Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten.
Meer hemelverschijnselen in de maandelijkse astrokalender.
De astrokalender voor het jaar 2019.

@hemel_waarnemen volgen